In je examenjaar draait alles om afronden en vooruitkijken. Terwijl de examens naderen, spelen studiekeuze, vrienden, hobby’s en stress een grote rol. In deze serie volgen we scholieren uit Rotterdam en Drechtlanden in hun laatste middelbare schooljaar.

In deze aflevering spreken we met deze leerlingen:

• Lola Breederveld (De Havo Rotterdam) – twijfelt tussen hbo Rechten en Commerciële Economie
• Indra van Hattem (Mytylschool De Brug, havo) – gaat vwo-examen doen via de vavo
• Robin de Wilde (Mytylschool De Brug, havo) – twijfelt tussen hbo Bestuurskunde of Duits
• Sanne Spuij (Portus Farelcollege, havo) – start met mbo Verpleegkunde
• Alexis Tomaszewska (OSG Hugo de Groot, havo) – switcht naar een andere studiekeuze: mbo chemisch-fysisch analist
• Elma Rozema (Wartburg College, vwo) – wil naar de pabo.

De scholieren staan op het punt om de middelbare school af te sluiten. Terwijl de examens dichterbij komen, worstelen zij met de druk van de schoolomgeving, persoonlijke gebeurtenissen en de zoektocht naar hun eigen pad. De toestand in de wereld volgen ze niet of nauwelijks.

Liever meer praktijkvakken

Ook de studiekeuze houdt een aantal scholieren nog flink bezig. Elma, Indra en Sanne hebben hun studiekeuze al langer geleden gemaakt en blijven bij hun plan. Lola en Robin twijfelen nog tussen verschillende richtingen, terwijl Alexis een compleet andere weg inslaat dan ze eerst had gedacht. 

Alexis, die eerst social work of criminologie overwoog, kiest nu voor een mbo-opleiding tot chemisch-fysisch analist. "Dat je na de havo ook mbo kan doen, dat was niet bij mij opgekomen. Hbo klinkt formeler, met meer theorie, maar ik vind praktijkvakken juist leuker. Mijn vriend doet die opleiding al en heeft er veel over verteld. Ik heb nu een C&M-profiel, omdat ik een paar jaar geleden best slecht in wiskunde was. Maar bij mbo kijken ze daar niet naar.”

Ook Lola is nog niet helemaal zeker van haar keuze. Ze twijfelt tussen rechten en commerciële economie en onderzoekt met haar moeder nog de verschillende opties. “Ik kies graag breed, want dan kan ik al mijn wegen openhouden voor na het hbo.” 

Examendruk is voelbaar

Met de examens in zicht voelen de scholieren de druk hoger worden. Ze ervaren stress door de combinatie van toetsen, projecten en de noodzaak om alles in korte tijd af te ronden. 

Indra merkt op dat de schoolplanning vaak niet in balans is met wat realistisch haalbaar is: "De druk is wel echt veel te hoog bij ons. We hebben net veel toetsen gehad, en dan komt alweer de volgende. Je krijgt nooit tijd om gewoon eens naar je examens te kijken.” 

Robin herkent dit gevoel: “Alles gaat in sneltreinvaart. Het lijkt een wedstrijd wie mentaal het sterkst is. Maar ik ben nog overeind gebleven.”

Examentraining voor meer houvast

Sanne heeft zich vaak in slaap gehuild van de stress, maar merkt dat het de laatste tijd iets beter gaat. Dat komt door een examentraining buiten school, die haar veel meer houvast geeft. “Twee dagen waarin alles veel beter uitgelegd werd. En veel meer pauzes dan gewoonlijk. We mochten tosti’s bakken en darts spelen in de docentenkamer. Veel beter dan weer op je telefoon scrollen, want daar laad je niet van op.”

Alexis maakt een zware periode door. Eind vorig jaar kampte ze met een burn-out. Ze leek er weer bovenop te komen, totdat een vroegere vriendin van haar recent zelfmoord pleegde. “Ik heb amper gegeten en amper geslapen. Nu probeer ik de draad weer op te pakken.” 

Haar mentor vertrok midden in het schooljaar zonder enige uitleg. “Ik heb geen idee waar hij is, we weten niets.” Hoewel haar nieuwe mentor haar goed begeleidt, voelt ze dat de school haar niet altijd ondersteunt in de zwaarste momenten.

Vrije tijd om de stress te doorbreken

Ondanks de drukte gaan de leerlingen door met hun activiteiten in hun vrije tijd. Indra speelt elke zondagmiddag het spel Dungeons & Dragons met haar vrienden. “We spelen het samen aan tafel, in plaats van online. Erg gezellig.” 

Lola gaat graag uit, al maakt ze het nu wat minder laat. Ze werkt in de horeca bij De Rooftop in Rotterdam, wat ze erg leuk vindt. “Het is supergezellig, vooral omdat ik daar met mijn beste vriendin werk.” Daarnaast speelt ze iedere week hockey. “Het is voor mij echt even een moment om mijn hoofd leeg te maken.”

Sommigen laten het nieuws even links liggen om de mentale belasting te verminderen. “Het is niet dat ik negativiteit wil afsluiten,” zegt Lola, “maar soms denk ik: het is wel best heftig allemaal. Dus ik wil het wel een beetje luchtig houden.”

Sanne komt nauwelijks toe aan andere activiteiten naast haar schoolwerk. Om alle afleiding terug te dringen heeft ze enkele jaren geleden al haar TikTok verwijderd, met uitzondering van enkele sporadische activiteiten die ze voor haar werk op de app moet uitvoeren. “Ik ga vroeg naar bed. Lezen lukt vaak niet meer, want ik ben te moe.” 

Voorbereiding op de examens

Sommige leerlingen bereiden zich gestructureerd voor op de examens. Robin gebruikt AI-tools om oefentoetsen te maken. “Docenten vinden AI niet heel goed om je werkstukken te laten schrijven, maar voor dat soort dingen weer wel.”

Elma is minder gestructureerd: “Ik begin meestal, tot mijn grote verdriet, één dag van tevoren. Puur omdat ik gewoon niet weet hoe ik het anders moet plannen. Maar ik ga wel extra mijn best doen, omdat het wel echt je laatste cijfers zijn. Ik wil nog even knallen.”

Lola ervaart volop steun, onder andere van haar mentor met wie ze het goed kan vinden. Haar ouders steunen haar door haar te motiveren met een appje en af en toe een ontbijtje te regelen. “Als ik er even doorheen zit, spreken ze me bemoedigend toe. Ik leg de lat erg hoog voor mezelf. Maar ik heb het hele jaar hard gewerkt, dus ik denk niet dat ik het nu opeens kan verpesten.” 

Vrijheid en nieuwe kansen

Voor de zomer heeft Lola grootse plannen: met een hele grote groep vriendinnen van het hockeyteam naar Cherso. De anderen hebben geen examenreizen in het verschiet, maar kijken wel reikhalzend uit naar de periode na de examens om leuke dingen te gaan doen. 

Voor Elma is dat ‘pure blijheid’: alleen al dit vooruitzicht houdt haar op de been. “Ik zou helemaal gelukkig zijn als ik mijn examens heb gehad. Gewoon echt weer met vrienden en thuis weer wat meer aanwezig zijn.” 

Geld verdienen

Tot haar grote opluchting heeft Sanne toestemming gekregen om de examens via deelcertificaten te doen. Dat betekent dat ze ook volgend jaar nog op de middelbare school zit. De communicatie met haar mentor is chaotisch verlopen, vindt ze. “Een ADHD-brein moet je niet bij een autisme-brein zetten. Mijn eigen leven is al rommelig genoeg.” 

Komende zomer wil Sanne gaan werken, zodat ze volgend jaar genoeg geld heeft om op examenreis te gaan. “Dit jaar was er de optie om naar Kaapverdië te gaan, maar het bedrag was echt niet grappig meer. Ik wil dat volgend jaar geld geen probleem meer is.”

Alexis kijkt enorm uit naar het moment dat ze eindelijk van school af is. “Wat mij motiveert, is dat ik na vijf jaar eindelijk weg kan. Dan kan ik eindelijk iets gaan doen wat ik echt leuk vind. Nog even, ik ben so close.”