In je examenjaar draait alles om afronden én vooruitkijken. Nu de examenuitslagen binnen zijn, richten de scholieren zich op vakantie, werk en hobby’s. In deze serie volgen we scholieren uit Rotterdam en Drechtlanden in hun laatste jaar op de middelbare school en de overgang naar hun nieuwe leven.

De examens zijn achter de rug voor havo-scholieren Sanne Spuij, Indra van Hattem en Lola Breederveld. Geen lesroosters en examenstress meer, alleen een lange zomer die voor hen ligt. We spreken Indra en Sanne online, een paar dagen vóór de uitslagen. Indra is met haar ouders op vakantie in Spanje, Sanne sluit aan tijdens haar pauze bij McDonald’s.

Indra (16) nam afscheid van haar school, mytylschool De Brug. Met haar examenuitslag op zak start ze na de zomer aan het Vavo Rijnmond College in Rotterdam, waar ze in twee jaar haar vwo wil halen. Werken doet ze deze zomer niet, de examenreis naar Arnhem liet ze ook schieten. “Ik wil tijd besteden aan hobby’s, met vrienden afspreken en puzzelen hoe ik het volgend jaar precies ga doen.”

Ze doelt op de verdeling van haar vakken: vijf in het eerste jaar, drie en het profielwerkstuk in het tweede. Ook wil ze alvast boeken lezen voor haar taalvakken. “Op het vwo moet je veel meer lezen dan op de havo. Als ik dat nu doe, heb ik straks minder in te halen.”

De keuze voor de Vavo is bewust: geen vaste structuur, maar zelfstandig toewerken naar de examens. “Ik wil alles zelf regelen, zonder verplichte activiteiten eromheen. Ik begin zonder verwachtingen. Gewoon zien hoe het loopt.” 

En daarna? “Taalwetenschap aan de universiteit lijkt me heel interessant. Ik wil open dagen bezoeken en kijken of het echt iets voor me is.”

Twee vakantiebanen

Sanne (16) schuift iets later aan, haar werkuniform nog aan. Haar leidinggevende gaf toestemming om even mee te praten; een collega brengt haar frietjes en snacks. Ze werkt bij twee fastfoodketens. “Bij de ene kon ik niet genoeg uren maken, dus werk ik nu op twee plekken.”

Ze volgt een tweejarige havo-route op het Portus Farelcollege. Dit jaar deed ze examen in drie vakken, volgend jaar volgen er nog drie. De route ontstond na aanhoudende black-outs. “Behalve dat ik in een nieuwe klas kom, verwacht ik weinig veranderingen. Ik probeer me er niet te druk over te maken. Want als ik dat doe, maak ik mezelf gek.”

Sanne draait lange diensten. Ze spaart voor een huis, rijbewijs en misschien haar studie. “Ik weet niet of mijn vader gaat meebetalen. Ik wil het mijn moeder niet aandoen om alles te betalen voor mij, mijn zus en mijn broertje.”

Ze plant zichzelf vol, soms van drie uur ’s middags tot elf uur ’s avonds. “Dat doe ik bewust, want thuis ga ik me vervelen. Mijn leven bestaat uit werken, lezen, en soms een film of serie. Maar te veel Netflix is gevaarlijk voor mij: dan raak ik juist mijn ideeën kwijt.”

Toch een nieuwe keuze voor Sanne

Twee weken later zijn de uitslagen binnen: Sanne heeft slechts één van haar drie examens gehaald. Alles ligt opnieuw open: doorgaan op de havo of overstappen naar de Vavo? De examensecretaris, de afdelingsleider en de decaan adviseren het laatste. Sanne bezoekt de open dag van het Vavo Rijnmond College, dezelfde school als Indra. Ze kan hier een gepersonaliseerd rooster krijgen, waardoor ze bijvoorbeeld drie dagen school kan afwisselen met twee dagen werk.

Na het weekend staat haar besluit vast: de Vavo. Haar grootste twijfel ging over het afscheid van de medezeggenschapsraad (MR), waar ze jarenlang actief was. “Eerst was het vluchtgedrag om me daarbij aan te sluiten, omdat ik veel gepest werd. Maar later werd de MR echt leuk en deed ik aan alles mee, zoals voorlichting bij open dagen. Een docent zei eens grappend: jij hoort hier bij het meubilair.”

Ze hoopt op een mooi afscheid: een jaarboek en het traditionele gedicht van een ander MR-lid. “Er zijn meer mensen die afscheid nemen van de MR, dus dit is misschien toch een goed moment.”

Op de Vavo wil ze fris beginnen. “Ik ken er niemand, maar dat helpt me misschien juist om te focussen. En voor het eerst ga ik met het ov naar school. Goed om deze stap alvast te maken, want dat moet ik later ook als ik ga studeren.”

Feestvieren in Cherso

Ook Lola Breederveld (18) van De Havo Rotterdam maakt zich op voor een nieuwe fase. “Ik heb er echt aan getrokken,” vertelt ze. “Hard studeren in de bieb, alle examentrainingen gevolgd…” Toch kwam ze 0,3 punt tekort voor wiskunde. “Met het herexamen hoop ik alsnog geslaagd te zijn. De middelbare school is voor mij echt klaar.”

Inmiddels werkt Lola volop en spaart voor een scooter. Ze combineert twee banen. “’s Ochtends werk ik als schoonmaakster bij een sportcentrum. Saai, maar met oortjes in is het goed te doen. En ’s avonds werk ik in de horeca: achter de tap, hapjes rondbrengen. Dat vind ik heel leuk, meer uitdagend.”

Na de examens ging ze met vrienden naar Cherso op Kreta. “Het feesten is goed gelukt,” zegt ze lachend. Deze zomer wacht nog een groot avontuur: ruim drie weken backpacken in Vietnam met haar vader en andere gezinsleden.

Nieuw begin aan de hogeschool

Na de zomer start Lola met de opleiding Commerciële Economie aan Hogeschool Rotterdam. Ze twijfelde nog over rechten bij Inholland, maar de sfeer op de Kralingse Zoom gaf de doorslag. “Groot, maar de sfeer is relaxed. Toen ik tijdens de meeloopdag een beetje verdwaald was, kwamen er meteen mensen naar me toe om te helpen. Toen wist ik: ja, hier zie ik mezelf wel lopen.”

Ze kent er nog niemand, maar verwacht dat nieuwe vriendschappen zich vanzelf aandienen. “Ik zag daar al mensen van wie ik dacht: met jou kan ik wel vriendinnen worden.”

Lola verheugt zich op veel gezelligheid, maar wil eerst haar propedeuse halen. “Misschien ga ik wel hockeyen bij een studententeam. Mijn huidige hockeyteam viel na 9 jaar uit elkaar, omdat velen ergens anders gaan studeren. Voor mij een goed moment om ook afscheid te nemen.”

Ze is ambitieus en doelgericht.  Na het hbo wil ik verder studeren, in een andere stad, op kamers. Maar nu blijf ik nog thuis: ik heb bij zowel mijn vader als mijn moeder een fijne kamer, super dichtbij. Eerst goed landen op het hbo.”