Sanne, Lola, Indra en Elma maakten dit jaar de overstap van het voortgezet onderwijs naar het vavo of het hbo. In de zevende aflevering van deze serie blikken ze terug op hun eerste maanden in het vervolgonderwijs. Alexis koos op het laatste moment voor een tussenjaar en kijkt positief naar wat er komen gaat. 

In deze laatste aflevering spreken we vijf jongeren die vanuit het voortgezet onderwijs hun eigen route kozen richting hbo, vavo of een tussenjaar. Na de eerste honderd dagen hebben ze allemaal een duidelijke eerste indruk van hun nieuwe omgeving. De centrale vragen: hebben hun keuzes goed uitgepakt, en voelden ze zich voldoende begeleid bij die overstap? 

Lola: ‘Ik voel me veel volwassener’ 
Lola Breederveld deed eindexamen bij De Havo Rotterdam en doet nu de opleiding Commerciële Economie op Hogeschool Rotterdam. 

Lola vindt dat haar start op het hbo verrassend soepel verlopen is. De structuur van periodes van vier weken en het afsluiten met cijfers bieden haar de houvast die ze prettig vindt. “Op de eerste dag dacht ik al: nu ben ik echt student. Je wordt bijna met u aangesproken! Je voelt je veel volwassener, omdat je zoveel vrijheid krijgt.” 

De verschillen met de havo? Ze zit als 18-jarige met studenten in de klas die enkele jaren ouder zijn. Het sociale contact is minder intens dan op de middelbare school, maar dat ervaart ze niet als gemis. “Hier zit iedereen voor een ander doel. Maar dat is prima, want ik ben hier niet om nieuwe vrienden te maken.” 

De keuze voor het hbo blijkt voor haar precies de juiste: inhoudelijk uitdagend, passend bij haar behoefte aan zelfstandigheid en met docenten die vooral ondersteunen als je zelf initiatief toont. “Ik zit hier voor mezelf. Omdat ik niet meer zo gepusht word als op de havo, voelt het fijn om uit mezelf hierheen te gaan. Ik wil wel wat bereiken en mijn propedeuse halen. Daar moet ik dus ook wat voor doen.” 

Alexis: ‘Ik ben blij met mijn vrijheid’
Alexis Tomaszewska deed havo bij OSG Hugo de Groot in Rotterdam. Ze heeft nu een tussenjaar en oriënteert zich op een opleiding bij Defensie. 

Alexis koos op de valreep voor een tussenjaar, omdat ze bij haar keuze van een vervolgopleiding meer twijfels dan antwoorden had. “Ik kwam er niet uit bij de opleiding. En ik ben er nog steeds niet over uit”, zegt ze eerlijk. Toch is haar tussenjaar geen stilstand, maar eerder een zoektocht die steeds concreter wordt. 

Defensie speelde al langer door haar hoofd: een praktische, fysieke opleiding in plaats van studeren uit boeken. Ze heeft zich inmiddels aangemeld voor de Zadkine Veiligheidsacademie op campus Hoogvliet. “Daarmee kan ik de luchtmacht in”, zegt ze, al merkt ze dat mbo 2 na de havo ‘laag aanvoelt’. Daarom kijkt ze ook naar andere opties, zoals de KMA in Breda of andere trajecten waarin ze direct militaire vaardigheden leert. 

Een functie in de bewaking spreekt haar eveneens aan. “Als ik het niet echt leuk vind, ga ik het 100 procent niet doen”, zegt ze stellig. “Het ligt niet aan de begeleiding bij het keuzeproces, het ligt aan mezelf. Ik kan echt koppig zijn.” 

Ze werkt inmiddels als vakkenvuller bij een supermarkt. De vrijheid die dit jaar geeft, bevalt haar wel. Tegelijk mist ze het sociale aspect, want zonder school ziet ze haar vrienden niet zoveel meer. Op dagen zonder werk voelt het soms ‘een beetje doelloos’.  

Wat ze over een jaar doet? “Geen idee, ik durf het niet te voorspellen. Ik weet zelfs niet of ik volgend jaar wel in Nederland ben. Het ligt helemaal open.” 

Sanne: ‘Nog steeds dezelfde stof, nog steeds scholier’ 
Sanne Spuij doet haar eindexamen havo in twee jaar, waarvan het tweede deel via het vavo Rijnmond College. 

Voor Sanne voelt de overstap naar het vavo alsof ze nog steeds in dezelfde leerstroom zit, maar dan sneller en met minder begeleiding. “Vier vakken is best veel. Het is heel krap en het gaat snel”, vertelt ze. 

De basisstructuur van het vavo helpt haar beter dan de havo, vooral omdat er nauwelijks lessen uitvallen. Tegelijk blijft de planning een grote worsteling. “Je moet zelf bepalen welke opdrachten je maakt. Vooral de dingen die je lastig vindt, zeggen de docenten. Maar dat vind ik lastig. Mijn oplossing is om alle opdrachten te maken, maar dat is gewoon onmogelijk.” 

Ze probeert strak te plannen, maar heeft toch een flinke achterstand opgebouwd. Drie van de vier toetsen heeft ze niet gehaald. Pluslessen hebben haar wel geholpen. “De uitleg van mijn aardrijkskundedocent is in dat uurtje echt een stuk beter. Dat is precies het vak waar ik wel een voldoende voor had.” 

Naast school werkt ze bij twee fastfoodketens en heeft ze nauwelijks vrije tijd over. Ze ziet zichzelf soms terugvallen in overleven in plaats van doelgericht werken. Haar doel blijft overeind staan: aan het einde van dit jaar slagen voor de havo en dan verder naar de mbo-opleiding Verpleegkunde. “En mocht dat niet lukken, dan ga ik sowieso naar het mbo.” 

Elma: ‘Ik zie mezelf al staan als docent’ 
Elma Rozema deed vwo op het Wartburg College en volgt nu de pabo van Driestar Hogeschool in Gouda. 

Elma riep al vanaf haar vijfde jaar dat ze juf wilde worden. Ze straalt als ze over haar eerste maanden op de pabo vertelt. Haar stage in groep 3 voelt meteen als de plek waar ze thuishoort. “Ik heb het 100 procent naar mijn zin. De kinderen zijn fantastisch”, zegt ze. Kleine momenten maken haar dag: kinderen die een knuffel komen halen of trots een kunstje laten zien. 

Ze voelt dat alles klopt. Het enige waar ze van baalt is het dagelijkse vervoer per trein en bussen, dat haar veel energie kost. “Het reizen naar school vind ik echt een nadeel. Ik moet erg plannen, verschrikkelijk.”  

Ook merkt ze dat ze ondanks goede voornemens opnieuw te laat begint met opdrachten, waardoor ze vlak voor de deadline nog alles af probeert te ronden. “Op de middelbare had ik me voorgenomen om voortaan op tijd te beginnen, maar dat is nog steeds een punt.” Het periodesysteem helpt haar wel. “Alles wordt afgesloten, daarna begin je weer vers opnieuw. Dat geeft een goed gevoel van afronding.” 

Voor haar voelt deze keuze als een schot in de roos. “Het is gewoon durven. Dat geldt ook voor mijn vriendinnen. Zij twijfelden over hun studiekeuze, maar zitten nu ook goed.”  

Indra: ‘Ik hoef mezelf niet meer te bewijzen’ 
Indra van Hattem deed havo op Mytylschool De Brug en haalt nu in twee jaar haar vwo via het vavo Rijnmond College. 

De overstap naar het regulier onderwijs was spannend voor Indra. Op haar school Mythylschool De Brug werd deze overstap in haar beleving voorgesteld als een grote overgang. “De boodschap was: grotere klassen, minder aandacht, je gaat er niet bij horen.” Haar ervaring is nu totaal anders. “Het gaat heel goed. En ik hoor er wel bij.” 

Ze is tevreden met haar start. “Mijn cijfers na de eerste toetsronde zijn iets lager dan op de havo, maar dat had ik wel verwacht.” Wiskunde is nog steeds een lastig vak, maar ze voelt toch vooral rust. “Ik ben een stuk relaxter dan vorig jaar. Ik hoef van mezelf geen hoge cijfers meer te halen.” 

Het vavo voelt kleinschalig en prettig. De docenten op de havo hebben haar goed geholpen bij een zorgvuldige overdracht. Daardoor werd de overstap iets haalbaars, zegt ze terugblikkend. Ze is vol vertrouwen over de toekomst. “Na twee jaar heb ik mijn vwo-diploma. En dan ga ik mijn eerdere plan uitvoeren: taalwetenschap studeren aan de universiteit.” 

Hoe kijken ze terug op deze serie gesprekken? 
Voor de meesten fungeerden de gesprekken als een onverwachte spiegel. Ze hielpen om hun eigen lijn en ontwikkeling terug te zien. Lola zegt: “Fijn om te reflecteren. Anders had ik er niet zo bij stilgestaan hoe ik de keuzes maakte en hoe die uitpakten.” 

Sanne en Alexis vonden het interessant om te horen hoe anderen hun overstap ervaarden. “Het was motiverend om te horen dat het bij anderen soepeler ging”, zegt Sanne. Indra merkte dat haar perspectief verbreedde: via de gesprekken kreeg ze een inkijkje in de wereld van andere scholieren, waardoor het reguliere onderwijs voor haar toegankelijker werd. 

Lola heeft in het hbo precies de plek gevonden waar ze kan groeien in zelfstandigheid. 

Indra doorbrak haar negatieve verwachtingen en voelt zich zeker op haar nieuwe pad. Elma staat op de drempel van haar droomberoep. Sanne werkt ongelooflijk hard, maar heeft meer ondersteuning nodig bij de planning. Alexis zoekt nog, maar die ruimte maakt dat ze straks waarschijnlijk een passende keuze maakt. 

Terugkijkend vinden ze dat hun keuzes goed hebben uitgepakt. De een nog zoekend, de ander al groeiend of volop bloeiend, maar allemaal onderweg naar een plek die bij hen past.